به گزارش آحاد، حجت الاسلام محمدرضا جوان آراسته مؤسس مدرسه مهارت آموزی مبنا در آخرین روز دوره آرمان ۱، که با حضور امامان شاخص استان‌های قم، مرکزی و همدان در نمایشگاه مسجد جامعه پرداز در مسجد مقدس جمکران برگزار شد، به آموزش «هنر روایت» پرداخت و اظهارداشت: رهبر انقلاب بارها و بارها درباره اهمیت روایت سخن گفته اند.
وی درباره اهمیت روایت، گفت: باید فکری که داریم و کاری که انجام دادیم را تعریف کنیم«وَأَمَّا بِنِعۡمَهِ رَبِّکَ فَحَدِّثۡ» باید بگویید تا قدر و ارزش کاری که انجام می‌دهید مشخص شود. بعضا کارهایی که ما انجام می‌دهیم بازخورد منفی از مخاطب می‌گیریم چون ما فقط به او اطلاع دادیم که چه کرده ایم.
روایت کردن به معنای اطلاع رسانی نیست
مدرس دوره‌های نویسندگی با تأکید بر اینکه خبر دادن از یک رویداد، به معنای روایت نیست، بیان داشت: برخی از مخاطبان در واکنش به شنیدن خبر تشویق می‌کنند و می‌گویند تو چقدر خوبی، ما تو را دوست داریم و تو بهترین آخوندی هستی که تا به حال دیدم، من با همه آخوندها مشکل دارم اما تو فرق داری؛ این چیزی است که به همه طلبه ها می‌گویند. طیف دیگری هم می‌گویند که چی؟ و به من چه ربطی دارد که این کار را انجام داده ای؟ اطلاع رسانی و خبر بیش از این آدم‌ها را حرکت نمی‌دهد.
حجت الاسلام جوان آراسته، روایت کردن را معادل ماجرا ساختن توصیف کرد و گفت: اگر ما بتوانیم ماجرا بسازیم، اتفاق درست کنیم و فردی را روبروی آن اتفاق قرار بدهیم و تعاملی بین او و آن اتفاق برقرار کنیم، دیگران توجه شان جلب می‌شود و ماجرای شما را دنبال می‌کنند و دوست دارند که ادامه ماجرا را بدانند. این کار موجب حساسیت، همدلی و هم‌ذهنی می‌شود.
وی در تبیین علت اثرگذاری واقعه کربلا، اظهار داشت: روضه خوانی خبر دادن از ماجرای کربلا نیست. خبر کربلا دو خط بیشتر نیست و تأثیرگذاری چندانی هم نخواهد داشت. خبر بعث ندارد اما روایت دل‌ها را به جوش و خروش وامی‌دارد؛ روایت کربلا است که انسان‌ها را به گریه وا و در نهایت به حرکت وا می‌دارد.
شخصیت پردازی؛ لازمه روایت
مؤسس مدرسه مهارت آموزی مبنا با بیان اینکه در روایت عنصر شخصیت پردازی وجود دارد، گفت: بنابراین اگر بگوییم طلبه‌های جهادی به هزاران بیمار کرونایی کمک کردند و صدها هزار پرس غذا توزیع شد؛ همه این‌ها این خبر است و جذابیت ندارد. در روایت از هزار انسان سخن نمی‌گوییم بلکه یک نفر را روایت می‌کنیم. پس باید از بین آن‌ها یک فرد که شرایط و ماجرایش قابلیت پردازش دارد، را کشف کنیم و او را روایت کنیم.
حجت الاسلام جوان آراسته، نتیجه قصه گفتن و ماجرا ساختن را به کنش وا داشتن انسان‌ها عنوان کرد و اظهار کرد: با روایت دل آن‌ها و ذهن آن‌ها را به ماجرا گره می‌زند. ماجرای دهقان فداکار، محمدحسین فهمیده در ذهن ماندگار است چون خبر نیست، روایت است. شهید فهمیده یک گوشه کوچکی از جنگ تحمیلی است؛ بنابراین وقتی میخواهیم از جنگ بگوییم نباید کلی بگوییم، بلکه باید از شخصیت‌های دفاع مقدس روایت کنیم که ماجرا ساختند.
مدرس دوره‌های نویسندگی با تأکید بر ضرورت روایت فعالیت‌های مساجد، گفت: اگر ما از کارها و اتفاقات مسجد روایت تولید کنیم، مردم پیگیری خواهند کرد.
وی در رد این نگاه که روایت یک بخش جزئی رویداد، منجر به نادیده گرفتن و مخفی ماندن عظمت رویداد می‌شود، بیان داشت: یکی از ضعف‌های ما تعمیم ناروا است؛ پزشکی که به او مراجعه می‌کنیم اگر رفتار بدی داشته باشد آن‌را به همه پزشک‌ها نسبت می دهیم. در همه عرصه‌ها عموم مردم اینطور رفتار می‌کند. وقتی یه قصه کوچک از نوجوان مسجدی را تعریف می‌کنیم دریافت ذهنی و پنهان مخاطب چنین است که آن‌را به کل محله تعمیم می‌دهد. پس نگران نباشید که با روایت یک فرد و نمونه، کار را کوچک جلوه داده اید؛ اصلا اینطور نیست.
روایت را رنگی و با جزئیات نقل کنید
مؤسس مدرسه مهارت آموزی مبنا خاطرنشان کرد: روایت در مناطق جنگی هم همین‌طور است؛ آدم‌های خاص در یک موقعیت خاص و محدود، معرفی می‌شوند اما دریافت شما نسبت به کل پدیده دفاع مقدس، همان کاری است که او انجام داده است. باید روایت را جزئی و رنگی بیان کرد؛ در این صورت است که در مخاطب تأثیرگذار است.
حجت الاسلام جوان آراسته با بیان اینکه رنگی تعریف کردن به معنای دروغ گفتن نیست، گفت: رنگ روایت یعنی توضیح جزئیات با توصیفات دقیق و جزئی است. وقتی شما آدم می‌سازید، بر روی آدم‌ها می‌توانید تأثیر بگذارید. کارت‌های معرفی ایتام کمیته امداد چرا عکس دار است؟ چون بتواند آن اسم درج شده روی کارت را تبدیل به آدم کند؛ بنابراین دل شما گیر می‌کند و به او کمک می‌کنید.
وی افزود: هر آدمی و هر اتفاقی و هر کاری منحصر به فرد است؛ تکرار و کپی از آن وجود ندارد. اگر شما خاص بودن او را نشان دهید برایش ارزش قائل می‌شوند اما اگر کپی کردید، خیلی‌ها یک نسخه از آن کپی شده را دارند. چیزی که همه جا هست بی‌ارزش است، خاص باشد مشتری پیدا می‌کند. روایت کردن یعنی یک آدم منحصر به فرد ساختن و در برابر یک اتفاق خاص قرار دادن.
قهرمان روایت خود را پیدا کنید
مدرس دوره‌های نویسندگی با اشاره به اینکه هر روایتی نیاز به یک قهرمان دارد، گفت: بنابراین باید در عرصه جهاد تبیین اگر بخواهیم روایت کنیم یا باید یک شخص را با ویژگی خاص پیدا کنیم و روایت کنیم و یا باید جان بخشی به اشیاء کنیم و از آن قصه بسازیم.
حجت الاسلام جوان آراسته یادآور شد: ژولورن در دوره‌ای که زیر دریایی وجود ندارد کتاب بیست هزار فرسنگ زیر دریا را مینویسد؛ آینده را خیال می‌کند و آینده همانطوری می‌شود که او می‌گوید. برای تبیین تمدن نوین اسلامی، آینده را باید با جزئیات تصویر کنیم؛ اینکه بگویم در آینده موفق خواهیم بود و همه چیز خوب خواهد شد، به درد کسی نمیخورد. باید برای مخاطبان تصویر بسازیم؛ از بحران‌ها و فرصت‌ها تصویر بسازیم و پنج سال بعد را روایت کنیم. در این صورت است که انسان‌ها شوق رسیدن به آن را دارند.
وی تأکید کرد: فقط شما هستید که راه رسیدن به رؤیایی که ساخته‌اید را می‌توانید نشان دهید. آن کسی که آینده را نقاشی می‌کند و روایت می‌کند، دیگران به دنبالش راه می‌افتند و می‌گویند بگو چه کنیم که به آن آینده‌ای که تو می‌گویی دست پیدا کنیم.
متناسب با مخاطب خود روایت کنید
مؤسس مدرسه مهارت آموزی مبنا مخاطب شناسی را نیز از لوازم روایت برشمرد و گفت: طبیعی است که روایت باید به مقتضای مخاطب و با زبان و در سطح درک و نوع نگاه او باشد. با نوجوان، جوان، مرد، زن و هر قشری، باید به یک شکل خاص و متناسب با آن صنف سخن بگوییم و روایت کنیم تا اثرگذار باشد.
حجت الاسلام جوان آراسته با توجه به اهمیت ساخت رؤیا به‌عنوان یکی از مقدمات تمدن سازی، بیان داشت: اگر بخواهیم از آینده رؤیا سازی کنیم ابتدا باید مسئله اصلی محله را بدانیم.
وی دست برتر در هر رویدادی را با طرفی دانست که روایت بهتری را ارائه می‌دهد و در این زمینه گفت: کتاب بهترین قصه گو برنده است. هرکسی که بهترین روایت را ارائه می‌دهد؛ او برنده است. فارغ از اینکه واقعیت چیست؛ روایتی که قوی باشد برنده است حتی اگر دروغ باشد مانند روایت مهسا امینی؛ هر دروغی با جزئیات باور پذیر می‌شود؛ بنابراین جزئیات معجزه می‌کند.
مؤسس مدرسه مهارت آموزی مبنا در پایان با اشاره به قدرت روایت، تصریح کرد: روایت مثل بمب اتم قدرت‌مند است و شما می‌توانید با آن جهان را بگیرید.
