به گزارش خبرنگار پایگاه فرهنگی اجتماعی آحاد، حجت الاسلام ابراهیم شریفی، طی یادداشتی به بررسی مطالبه گری به عنوان شاخصه ی بارز مشارکت مردم در حکمرانی پرداخته است که در ادامه مطالعه می نمایید:
مطالبه گری را می توان مهم ترین شاخصۀ نقش ایفا کردن مردم در یک حکومت دانست؛ شاخصه ای که در اصل آن، هیچ تردیدی وجود ندارد ولی درباره چگونگی آن سوالات و ابهامات زیادی وجود دارد؛ یک مطالبه گری تراز انقلابی اسلامی باید چه شاخصه ها و امتیازات خاصی داشته باشد؟
نمود مطالبه گری را می توان در مفاهیمی دینی مانند مشورت، امر به معروف و نهی از منکر یافت که در منابع دینی هم بر این اصل ها تاکید فراوانی شده است. نقد و انتقاد از ساختار حکومت، مقدمه مطالبه گری صحیح است لذا باید چگونگی نقد هم مورد واکاوی قرار گیرد؛ چرا که انتقاد به معنی نقد یک طرفه بدون ارائه راهکار نیست بلکه در مطالبه گری صحیح و به اصطلاح جهادی، علاوه بر شناخت معضلات و مشکلات و بیان آن با شیوه اصولی و صحیح است سپس باید معقولانه و مسئولانه در مسیر حل آنها با ارائه راهکارها و پیشنهادات درست قدم برداشت. همچنان که رهبری معظم انقلاب در 28 خرداد 99 فرمودند: «مطالبه‌گری فقط انتقاد نیست، مطالبه‌گری فقط اعتراض نیست، اگر چه در آن، اعتراض هم وجود دارد. انتقاد در کنار پیشنهاد… مجموعه‌ی جوانی که این سخن را میشنوند و در این عرصه‌ها فعّال هستند توجّه کنند اینکه ما صرفاً انتقاد کنیم، صرفاً اعتراض کنیم، این کار را پیش نمیبرد، این مطلقاً فایده‌ی جدّی و ماندگاری ندارد؛ حالا ممکن است یک فواید کوچکی اوّل کار داشته باشد؛ آنچه فایده دارد عبارت است از پیشنهاد. ببینید در اسلام هم نهی از منکر با امر به معروف همراه است، نهی از منکر همان اعتراض است، امر به معروف یعنی پیشنهاد»
مطالبه گری بابی است برای ورود شهروندان به عرصه تصمیم گیری و دخالت در سیاستگذاری که موجب می شود، جریانِ اداره کشور از یک نظام اقتدارگرا و آمرانه به فرایندی مردم سالار و مشارکتی تبدیل شود. البته باید پذیرفت که مطالبه گری از مَعبر آزادی بیان به معنای درستش می گذرد تا حق مشارکت مردم در امور حکومتی فراهم گردد.
مطالبه گری، موجب پویایی هم خودِ فردِ مطالبه گر می شود و هم موجب پویایی و نشاط سالم در جامعه خواهد شد. علاوه بر این که در ساحت فردی، در نگاه دینی، عواقب اخروی هم دارد ولی برکات دنیایی فراوانی نیز دارد. در ساحت جامعه هم موجب افزایش آگاهی و بلوغ جامعه می شود و مسئولان را از رکود خارج می کند لذا فردی که صلاحیت نداشته باشد را از پذیرش مسئولیت باز می دارد لذا افراد شایسته بر سر کار آمده و موجبات پیشرفت امور را فراهم می کنند.
برخی از اصولی که باید در مطالبه گری به آنها توجه داشت عبارتند از: اصل خیرخواهی؛ یکی از آفات مطالبه گری می تواند انتقام گیری و داشتن نیات سوء باشد لذا باید مطالبه گران حقیقی خود را از این آسیب به دور نگه دارند و نیتی جز طلب خیر برای عموم مردم و جامعه نداشته باشند. اصل رعایت اخلاق نیز از شروط لازم یک مطالبه گری صحیح است. مطالبه گری با خشونت و با دامن زدن به شایعه و تهمت و سایر بی اخلاقی ها نتیجه ای جز تشویش اذهان عمومی نخواهد داشت چنان که در معاصرین ما کسانی هستند که با شعار عدالت خواهی به برخی شایعات دامن می زنند و موجبات بی آبرو کردن برخی از افراد شاخص را فراهم کرده اند.
اصل دیگر مطالبه‌گری، سازمانی، چارتی و تشکیلاتی شدن آنهاست چرا که موجب تخصصی شدن و در عین حال پاسخگو بودن افراد مطالبه گر می شود. البته این موضوع نباید موجب معطل ماندن مجموعه های آتش به اختیار شود و باید از بروکراسی سازی پرهیز شود. از دیگر اصول اساسی مطالبه گری، داشتن طرح، برنامه، ایده و چشم انداز است چرا که بدون برنامه بلند مدت، موفقیت لازم حاصل نمی شود. مطالبه گری باید در بهترین زمان و به بهترین نحو صورت گیرد، اشتباه محاسباتی در این دو مقوله می تواند مطالبه گری را دچار خطا کند. علاوه بر این که برای اینکه بتواند تاثیر گذار باید باید دوام و استمرار لازم را هم داشته باشد.
امروزه سمن ها و گرو های مردم نهاد، مجموعه های طلبگی و دانشجویی، گروه های جهادی و اجتماعات مختلف اقشار مختلف مردم به عنوان حلقه های میانی می توانند بیشترین ظرفیت مطالبه گری لازم و صحیح را داشته باشند.
به طور خلاصه باید گفت بهترین راهکار برای برون رفت از مشکلات، بهره مندی از ظرفیت های مردمی است لذا کنشگران اجتماعی به عنوان بازیگران این عرصه، جایگاه بسیار والایی دارند و اگر ما به دنبال حکمرانی مطلوب و بهره وری مناسب در مسائل کلان کشور هستیم باید برای عرصه کنشگری اجتماعی حلقه های میانی نقش مهمیی قائل باشیم. این در حالی است که ما حقیقتا در حوزه کنشگری و مطالبه گری، مشکلات و لکنت‌های جدی داریم چون ما برای این موضوع، فرصت های لازم را ایجاد نکرده ایم و برخی مسئولین هنوز از تردید در مفید بودن این کنش اجتماعی سخن به میان می آورند! این در حالی است که سکاندار این انقلاب سال هاست که از ضرورت این موضوع صحبت می کنند.
در نهایت سخن از مطالبه گری را با کلام حضرت علی(ع) در خطبه ۲۱۶ نهج‌البلاغه تمام می کنیم که می‌فرمایند: «مردم از اینکه حقّ بزرگى فراموش مى شود، یا باطل خطرناکى در جامعه رواج مى یابد، احساس نگرانى نمى کنند، پس در آن زمان نیکان خوار، و بدان قدرتمند مى شوند، و کیفر الهى بر بندگان بزرگ و دردناک خواهد بود، پس بر شماست که یکدیگر را نصیحت کنید، و نیکو همکارى نمایید.» امیدواریم خداوند متعال مردم ما را در انجام این عمل صالح یاری فرماید.
